Məmə xərçəngi qadınlarda görülən xərçəng tipləri arasında birinci sırada iştirak etməkdədir. Həyat boyu hər 8 qadından birinin xərçəngə tutulma riski vardır. Məmə xərçəngi, məmə toxumasındakı hüceyrələrdən inkişaf edən xərçənglərdir. Məmə toxusunun hər hansı bir yerindən qaynaqlana bilər. Məmə xərçəngi meydana gəlməsində genetik dəyişikliklər çox əhəmiyyətlidir. Genetik quruluşda müxtəlif faktorların və normal yaşlanmanın təsiriylə ortaya çıxan pozuqluqlar xərçəngə səbəb olar. Ancaq məmə xərçənglərinin yalnız %7-9luq bir qisimi ailesel keçişlidir. Xüsusilə ana tərəfində gənc yaşda məmə xərçəngi və kişi məmə xərçəngi görülməsi ailesel bir keçişə işarə edə bilər. >Risk Faktorları 1.Kadın cinsiyyət və yaşlanma məmə xərçəngi üçün ən əhəmiyyətli risk faktorlarıdır. Digər bilinən risk faktorları aşağıda ifadə edilmişdir; 2. İlk doğum yaşı: 30 yaşından sonra ilk doğumunu edənlərdə, 18 yaş əvvəlində ilk doğumunu edənlərə görə risk artmaqdadır. Daha əvvəllər doğum sayı ilə xərçəng inkişafı arasında tərs əlaqə olduğu qarşıya qoyulmuşsa da bu əlaqə göstərilə bilməmişdir. Yenə də hamiləlik dövründə östrojen hormonunun daha aşağı səviyyələrdə olması bu qoruyucu təsirin ortaya çıxmasını təmin edir ola bilər. 3. İlk ədəd/adət yaşı: İlk ədəd/adətini erkən yaşlarda görənlər, həyat boyu daha uzun müddət östrojen hormonuna məruz qalacaqlarından ötəri risk artmaqdadır. 4. Menopoz yaşı: Menopoz bilindiyi kimi qadının ədəd/adətdən kəsildiyi, doğurganlığının sona çatdığı dövrdür. İrəli yaşda (>55 yaş) menopoza girmə məmə xərçəngi riskini artırmaqdadır. Burada da faktor uzun müddət östrojen hormonuna məruz qalmadıyar. 5. Əmizdirmə: Ən az bir il müddətlə əmizdirmənin qoruyucu təsirinin olduğunu göstərən məlumatların yanında hər hansı bir təsirinin olmadığını iddia edən işlər də mövcuddur. 6. Doğum idarə həbləri: Doğum idarə həblərinin uzun müddət istifadəsi məmə xərçəngi inkişaf/gəlişim riskini artırmaqdadır. Bunun yanında ən az beş il müddətlə bu dərmanlayarın istifadə edilməsinin qalın bağırsaq, rəhm və over (yumurtalıq) xərçəngi riskini azaltdığı göstərilmişdir. 10 ildən daha uzun müddət istifadələrdə və xüsusilə gənc yaşda (20 yaş əvvəlində) istifadə etməyə başlamaqla məmə xərçəngi, infarkt və enmə riski artmaqdadır. Burada xüsusilə ifadə edilməsi lazım olan xüsus doğum idarə həbiylə birlikdə siqaret çəkəminin ciddi problemlərə yol aça biləcəyidir. İkisi birlikdə ürək xəstəlikləri və enmə riskini diqqətə çarpan artırmaqdadır. 7. Menopoz sonrası hormon müalicəsi: Bu cür dərmanlayar ümumiyyətlə menopoza bağlı şikayətlərin ortadan qaldırılması və ya azaldılması məqsədiylə istifadə edilərlər. Bu dərmanlayar bədənin istehsalını kəsdiyi östrojen və progesteron hormonlarını ehtiva etməkdədir. Bu dərmanları 5 il və daha uzun müddət istifadə edən menopoz sonrası dövr qadınlarda məmə xərçəngi və rəhm xərçəngi riski artar. 8. Boy və kilo: Uzun boylu qadınlarda məmə xərçəngi riski artmaqdadır. Bunun səbəbi bilinməməkdədir. Bənzər şəkildə bu qadınlarda qalın bağırsaq xərçəngi riski də yüksək müəyyən olunmuşdur. Menopoz əvvəli dövrdə həddindən artıq zəif qadınlarla, menopozdan sonra idealın üzərində kilosu olan qadınlarda məmə xərçəngi riski artmaqdadır. Menopoz sonrası dövrdə həddindən artıq kilolar və xüsusilə yağ toxuması çox miqdarda östrojen hormonu (məmə xərçənginə səbəb olduğu bilinən hormon) istehsalına səbəb olmaqdadır. 9. Bəslənmə: Menopoz sonrası dövrdə yağ nisbəti yüksək qidalarla bəslənmə ilə məmə xərçəngi inkişafı arasında əlaqə mövcuddur. Əksinə olaraq tərəvəz ağırlıqlı bəslənmənin isə qoruyucu təsiri vardır. 10. Spirt: Gündə 1 stəkandan (1 pivə, 1 stəkan şərab, 1 duble sərt içki/içəcək) daha çox spirt istehlakı qadınlarda östrojen hormonu səviyyələrini artırdığı üçün xərçəng inkişaf/gəlişim riskini artıra bilər.
